Ayasofya’nin açilişi ilahiyatlari kapatacak

Eğitim tarihinde ilk medreseyi Karahanlılar kurdu. Osmanlının ilk medresesini Orhangazi, İznik’te açtı. Matematik, fizik, kimya, edebiyat, astronomi ve tarihin yanında Kur’an, hadis, kelam,

fıkıh, tıp, İslam hukuku dersleri vardı. Çocuklar, 7-8 yaşlarında medreselere yatılı teslim ediliyordu. Şeyhülislam, kadı, hekim çıkan çıkıyor, çıkamayan Acemi Oğlanlar Ocağına

gönderiliyordu. Sarayda sadrazam, vezir, komutan, memur olacaklar ise ‘Saray Okulu’ denilen ve derin eğitim anlamındaki enderuna alınıyordu. ARAPLAŞMA KIRILDI Sultan Abdülmecid, ortaçağ

zihniyetinin karşıtı gördüğü modern üniversite fikriyle 1845’te Darülfünun’ u kurunca, ilahiyat fakülteleri için ilk adım da atıldı. Arap toplumları gibi ‘şube’ denilse de, Ulum-i

Şeriyyeler, Cumhuriyet’le birlikte, ‘ilahiyat’ olarak anılacak okulların ilk adıydı. Tefsir, hadis, tasavvuf, fıkıh, kelam, siyer, din tarihi, Arap felsefesi, Arap edebiyatı, felsefe tarihi

gibi dersler, hilafetin onayı ve şeriat hükümleriyle öğretiliyordu. 1900’de açılan Ulûm-i Aliye-i Diniyye ilk resmi ilahiyattı. 1918’de Ulum-i Şeriyyeler kapatılınca, yüksek din eğitimi

üniversiteden yine Şeyhülislâm’a geçecekti. İLAHİYATLAR TÜRKLEŞTİ Cumhuriyet kurulunca, 1924’te Tevhid-i Tedrisatla eğitim MEB çatısında toplandı. Atatürk, 1925’te tekke, zaviye ve

medreseleri de kapattı. İlahiyat adı ilk kez 1925’te Dârülfünun Talimatnamesi'nde yer bulurken,’Türklerin Din Tarihi’, ‘İslam Mezhepleri’ gibi dersler müfredata eklendi. Bu yolla, Türk

toplumuna din eğitimiyle gelen Araplaşma etkisi kırıldı. İlk resmi ilahiyat, 1949’de Ankara Üniversitesi’nde açılınca da müfredata, ‘Din psikolojisi, sosyoloji, İslâm sanatları tarihi,

Farsça, Türkçe klasik dini metinler, paleografi, pedagoji’ dersleri de eklendi. 1971’de Atatürk Üniversitesi İlahiyat derken, Yüksek İslam Enstitüleriyle birleştirmelerle 2000’lerin başında

ilahiyat sayısı 22’ye çıktı. AKIL FİŞİ ÇEKİLİYOR YÖK, birkaç yıl önce İslami İlimler Fakültelerinin önünü açtı. Bu açılış, yüksek din eğitimini yeniden ayrıştırdı. 8 yıl önce 8 bin

kontenjanı olan 22 ilahiyat fakültesi yeni tip bu fakültelerle 105’e çıktı. 15 bin 329’a yükseltilen kontenjanların yüzde 99’u doldu. Ancak sosyoloji, felsefe, dinler tarihi ders saatleri

azaltılarak, yeniden medreseleşme yönünde güçlü bir kırılma da başladı. YÖK Başkanı Yekta Saraç önceki hafta topladığı ilahiyat fakültesi dekanlarına, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümüne artık

akademisyen kadrosu verilmeyeceğini tebliğ etti. Ne demekti bu? Sultan Abdülmecid’in din eğitiminde modernleşme idealinden vaz mı geçiliyordu? TARİKATLARA TESLİM Bu soruya, Prof. Dr.

Esergül Balcı’ nın, “Eğitimde Tarikat ve Medrese Gerçeği Raporu” en güzel cevabı veriyor. Rapora göre; Türkiye’de 2,6 milyon kişinin 30 tarikat, onların 400 kolu, 800 gayriresmi medresesi,

445 gayriresmi tekkesiyle doğrudan bağı var. Halen, 1 milyondan fazla çocuk tarikatlarda medrese eğitiminde...Devlete atanamama sorunu MEB ve YÖK’ün, “Açık İmam Hatip Lisesi, Açık Öğretim

İlahiyat Ön Lisans ve İlahiyat Lisans Tamamlama Programı” formülüyle çözüldü. Bu programlarla diploma alıp devlete atandılar. Yasalara göre kapalı olması gereken medreselerin, diploma

verememe sorunu istense de çözülemiyor. AYASOFYA’NIN ŞİFRELERİ Tarikatlar, Ayasofya’nın yeniden cami yapılmasını, medreselerin yeniden açılış yolu görüyor. Neden diyorsanız? Danıştay

kararını, “86 yıllık esaretin sonu” diye tanımlayan Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın, “İnşallah sadece ibadetle kalınmasın. Bir de mektep ve medrese olsun” cümlesi iyi analiz edilmeli.

Takvimi 1 yıl geriye alalım; Diyanet’in 2019 yılı 15 Temmuz anmasında, iktidarın karşısına tarikatların FETÖ gibi çıkmaması için medreselerin açılıp, devlet denetimine alınması önerildi. Kim

mi? MEB eski Müsteşarı ve Hacı Bayram Üniversitesi Rektörü Yusuf Tekin. 1939’da yıkılan, 2008’de temeli bulunup UNESCO’nun tüm itirazlarına rağmen sıfırdan yapılan Ayasofya Medresesi şimdi

açılmayı bekliyor. Bu açılış, ilahiyatların kapanışı ve medreselerin yeniden Diyanet’e bağlı geri dönüşünün de zeminini oluşturacak.