Doğu akdeniz’deki krizin anatomisi

HABERIN DEVAMI__ 1)Türkiye’nin Oruç Reis’in araştırma yapacağı sahaya ilişkin 21 Temmuz tarihli ‘NAVTEX’ duyurusu, 2) Yunanistan ile Mısır arasında 6 Ağustos tarihinde imzalanan ‘Münhasır

Ekonomik Bölge Anlaşması’ ve 3) Oruç Reis’in 10 Ağustos’ta ilan edilen sahaya girerek sismik araştırmaya başlaması... BERLİN’DEKİ ÜÇLÜ TOPLANTI Bu zaman aralığındaki gelişmelerin seyrini

değerlendirebilmek açısından hemen öncesinde Türkiye, Yunanistan ve Almanya arasında gerçekleştirilen bazı diplomatik temasları da arka plan bilgisi olarak ana çerçevenin içine yerleştirmek

gerekiyor. Bu temasların varlığı Dışişleri Bakanı MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU’nun 14 Temmuz tarihinde Maltalı mevkidaşı EVARIST BARTOLO ile birlikte düzenlediği basın toplantısında yaptığı bir

açıklamayla ortaya çıkmış ve Yunanistan’ı ciddi bir şekilde karıştırmıştı. ÇAVUŞOĞLU, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İBRAHIM KALIN ile bazı Dışişleri Bakanlığı mensuplarının Berlin’e giderek,

burada Alman ve Yunan yetkililerle bir üçlü bir toplantıya katıldıklarını duyurmuş, “DEMEK KI ISTENIRSE DIYALOG OLABILIYORMUŞ” ifadesini kullanmıştı. HABERIN DEVAMI__ NAVTEX DUYURUSU

Olayların hareketlenmesindeki başlama vuruşu, Antalya’daki NAVTEX istasyonunun 21 Temmuz tarihinde yayımladığı bir ‘denizcilere duyuru’ ile Oruç Reis gemisinin Doğu Akdeniz’de araştırma

yürüteceği bölgenin koordinatlarını ilan etmesiydi. Bu koordinatlar, Türkiye’nin geçen kasım ayında BM’ye bildirdiği kıta sahanlığı sınırları içinde Girit ile Kıbrıs adalarının ortasına

düşen, Türkiye ile Mısır arasındaki ortay hattın hemen üstündeki bir alana karşılık geliyor. Türk hükümeti, 2012 yılında TPAO’ya bu saha için araştırma ruhsatı vermişti. Bu adım aslında

BM’ye yapılan kıta sahanlığı bildirimi ve Libya ile 27 Kasım 2019 tarihinde deniz yetki alanlarına ilişkin anlaşmanın imzalanmasından sonraki dönemde Türkiye’nin ilk kez bu sahada araştırma

yürütmek üzere kuvvetli bir hamle yaptığını, bu sahaya fiilen ayak bastığını gösteriyordu. NAVTEX ilan edildiğinde Oruç Reis Antalya limanında beklemekteydi ve bütün dikkatler geminin ne

zaman yola çıkacağı sorusuna çevrilmişti. HABERIN DEVAMI__ 18 SAVAŞ GEMİSİ AKSAZ’DAN DEMİR ALINCA Türkiye’nin NAVTEX duyurusundaki koordinatlar Yunanistan’ın şiddetli tepkisine yol açtı.

Kaş’ın karşısındaki Meis Adası’ndan başlayan kıta sahanlığının buraya kadar (yaklaşık 180 km) indiğini savunan Yunanistan, bu faaliyetin kendisine ait yetki alanını ihlal ettiğini ileri

sürdü. 21 Temmuz’da Yunanistan’ın rahatsızlığına neden olan yalnızca bu bildirim değil, aynı zamanda Türk Deniz Kuvvetleri’nden firkateyn, korvet ve hücumbot sınıflarından 18 savaş gemisinin

Aksaz’daki deniz üssünden birbiri ardına denize açılması olmuştur. Bu harekete Yunan Deniz Kuvvetleri de savaş gemilerini sahaya çıkararak karşılık verince, Ege ve Doğu Akdeniz’de gerilim

birden ciddi derecede yükselmiştir. HABERIN DEVAMI__  MERKEL DEVREDE Avrupa Birliği’nin dönem başkanlığını da yapmakta olan Almanya, 21 Temmuz günü Türkiye ile Yunanistan arasında patlak

veren bu gerginliği yatıştırmak üzere hemen devreye girmiştir. Almanya Şansölyesi ANGELA MERKEL, aynı gün hem Cumhurbaşkanı RECEP TAYYIP ERDOĞAN hem de Yunanistan Başbakanı KIRYAKOS

MIÇOTAKIS’i arayarak müzakerelere şans tanınması için iki taraftan da gerginliği yatıştıracak adımlar atmalarını istemiştir. Her iki muhatabı da MERKEL’in önerisine olumlu yanıt vermiştir.

Cumhurbaşkanı RECEP TAYYIP ERDOĞAN, bundan 18 gün sonra yaptığı bir açıklamada MERKEL’in bu görüşmede kendisine “BURADAKI SONDAJ ÇALIŞMALARINI DURDURSANIZ BENIM IŞIMI KOLAYLAŞTIRIRSINIZ”

dediğini, kendisinin de “SIZ YUNANISTAN’A GÜVENIYORSANIZ BIZ ŞÖYLE 3-4 HAFTALIĞINA BU SONDAJ ÇALIŞMALARINA ARA VERIRIZ. AMA BEN BUNLARA GÜVENMIYORUM. GÖRECEKSINIZ SÖZLERINDE DURMAYACAKLAR”

karşılığını verdiğini aktarmıştır. (7 Ağustos açıklaması) HABERIN DEVAMI__ Sonuçta Oruç Reis, 21 Temmuz akşamı Antalya Limanı’ndan demir almamıştır. Sonraki günlerde Ayasofya Camisi’nin 24

Temmuz’da ibadete açılmasının Yunanistan’da yol açtığı sert tepkiler hariç tutulursa Türkiye ile Yunanistan arasındaki atmosfer en azından Doğu Akdeniz’de göreceli olarak sakin geçmiştir.

İSPANYOL BAKAN AÇIKLADI Türkiye’nin Oruç Reis’i sahaya çıkarmayı bir süre için askıya aldığı 27 Temmuz tarihinde Ankara’yı ziyaret eden İspanya Dışişleri Bakanı ARANCHA GONZALES LAYA’nın bir

açıklamasıyla ortaya çıkmıştır. Dışişleri Bakanı MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU ile birlikte basın toplantısı düzenleyen LAYA, Doğu Akdeniz’de sondajlar konusunda bir “KIRILMA NOKTASI”na vardıklarını

belirterek, “TARAFLAR ARASINDA DIYALOĞA YER AÇMAK IÇIN (TÜRKIYE’NIN) ARAŞTIRMALARI EN AZ BIR AY DURDURMA IRADESI GÖSTERMESININ BIR GÜVEN IŞARETI OLDUĞUNA INANIYORUM” diye konuşmuştur.

HABERIN DEVAMI__ Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İBRAHIM KALIN da ertesi gün (28 Temmuz) Oruç Reis’in yapacağı araştırmanın “BIR MÜDDET BEKLETILDIĞINI” bildirerek bu durumu teyit etmiştir.  TÜRKİYE

İLE YUNANİSTAN ANLAŞIYOR 21 Temmuz sonrasında Türkiye-Yunanistan ve Almanya arasında yoğun bir görüşme süreci yaşandı. Bu görüşmelerin yapıldığı yer yine Berlin’di. Daha önceden yürütülmüş

olan hazırlıkların da katkısıyla görüşmeler olumlu bir şekilde sonuçlandı. Varılan mutabakata göre, yapılacak bir duyuru ile Türkiye ile Yunanistan arasında üç eksende görüşmelerin

başlayacağı duyurulacaktı. Mutabakatın ana unsurları şöyleydi: 1. Kıta sahanlığı gibi sorunların ele alındığı teknik düzeydeki istikşafi (araştırıcı nitelikte) görüşmelerin yeniden

başlatılması. Bu görüşmeler 60 tur yapıldıktan sonra 2016 yılı mart ayında kesilmişti. 2. Türkiye ile Yunanistan arasında bölgesel konular üzerinde ‘Dışişleri Bakan Yardımcıları’ düzeyinde

düzenli siyasi istişareler yürütülmesi. 3. İki ülkenin askeri makamları arasında bir diyalog mekanizmasının kurulması. Varılan ilke mutabakatına göre bu konudaki resmi duyuru 7 Ağustos

tarihinde Ankara ve Atina’da aynı anda yapılacaktı. YUNANİSTAN, MISIR’LA ANLAŞMA İMZALIYOR 6 Ağustos günü (perşembe) Kahire’de yapılan bir açıklama Ankara cephesinde büyük bir sürpriz

yarattı. Yunanistan ile Mısır, bir ‘Münhasır Ekonomik Bölge Anlaşması’ imzaladılar. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü KALIN, bu anlaşmanın yol açtığı durumu sonradan şöyle açıklayacaktı: “ADRES

OLARAK TARAFSIZ BÖLGE BERLIN’E GITTIK. ORADA GÖRÜŞTÜK BU KONUYU. BIZ TAM ANLAŞMIŞ IDIK, MUTABIK KALDIK. HATTA DIŞIŞLERI BAKANLIKLARIMIZ BU KONUDA ORTAK AÇIKLAMA YAPMAK IÇIN METIN ÜZERINDE

DAHI MUTABIK KALDI. BIZIM AÇIKLAMAMIZDAN BIR GÜN ÖNCE YUNANISTAN, MISIR ILE BÖYLE BIR ANLAŞMA YAPTIĞINI AÇIKLADI.” (10 Ağustos tarihli açıklaması) Ankara, tepki olarak Berlin ve Atina’ya

görüşmelerin durduğunu bildirdi. İki ülke arasında diyaloğun başlayacağına ilişkin açıklama da yapılmadı. 21 Temmuz’dan beri Antalya’da bekleyen Oruç Reis, 9 Ağustos Pazar akşamı saat 20.00

sularında demir alıp Akdeniz’deki görev sahasına doğru hareket etti. Yaklaşık on saat süren bir yolculuktan sonra 10 Ağustos Pazartesi sabahı yeni görev yerine vardı. Sabah saat 08.00

itibarıyla fiilen araştırma faaliyeti başlamış oldu. Antalya NAVTEX istasyonu, 10 Ağustos sabahı saat 07.19’da yayımladığı ‘denizcilere duyuru’da Oruç Reis’in koordinatlarını bildirdi ve

“ALTI DENIZ MILI AÇIKTAN GEÇILMESI” uyarı notunu düştü. NAVTEX duyurusunun sonunda aynen şu ifade yer alıyor: “BU BILDIRI 23 AĞU 20 SAAT 2059Z’DA YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILACAKTIR.” Yani pazar

akşamı. MERKEL İLE 13 AĞUSTOS GÖRÜŞMESİ: Cumhurbaşkanı ERDOĞAN ile Alman Şansölyesi MERKEL, 13 Ağustos tarihinde yeni bir görüşme yaptılar. Cumhurbaşkanı ERDOĞAN, ertesi gün (14 Ağustos) bu

konuda şunları söyledi: “AYIN 23’ÜNE KADAR ORUÇ REIS BURADA ÇALIŞMALARINI SÜRDÜRECEK. SAYIN ŞANSÖLYE MERKEL ILE BUNU DÜN KONUŞTUM. KENDISININ BIZDEN TABII RICASI, ‘YANI ARTIK BUNA DA

SÖYLEYECEK BIR ŞEYIMIZ YOK AMA 28’INE KADAR, 23’ÜNDEN SONRA DANIŞMANLARIMIZIN YAPACAKLARI ÇALIŞMALAR MUVACEHESINDE DAHA SONRA BU IŞI YUMUŞATIP DAHA ŞÖYLE KORUMACI BIR ANLAYIŞ IÇERISINDE BIR

SÜRECI GELIŞTIRELIM’ DEDILER.” ERDOĞAN ekledi: “MUTABIK KALDIK...” Cumhurbaşkanı’nın bu açıklamasından yola çıkarsak, önümüzdeki hafta başından itibaren Almanya’nın da denklemde olduğu

müzakere sürecinin yeniden hareketlenmesini bekleyebiliriz.